โรงเรียนสาขลาสุทธีราอุปถัมภ์ในจังหวัดสมุทรปราการ จัดกิจกรรมตัดตอนปลาหมอคางดำ นำไปทำอาหารกลางวันให้นักเรียน พร้อมส่งขายแปรรูป หลังพบการระบาดในบ่อเลี้ยงปลากะพงขาวของโรงเรียน
วันที่ 25 กรกฎาคม 2567 ที่โรงเรียนสาขลาสุทธีราอุปถัมภ์ ตำบลนาเกลือ อำเภอพระสมุทรเจดีย์ จังหวัดสมุทรปราการ ได้จัดกิจกรรม ‘’รักษาสมดุลระบบนิเวศ ตัดตอนปลาหมอคางดำ” โดยทางโรงเรียนได้ร่วมกับประมงจังหวัดสมุทรปราการ องค์การบริหารส่วนตำบลนาเกลือ เกษตรจังหวัดสมุทรปราการ และหน่วยที่เกี่ยวข้องร่วมกันจัดกิจกรรมในครั้งนี้
โดยกิจกรรมกรรดังกล่าว ทางนักเรียนของโรงเรียนสาขลาฯและเจ้าหน้าที่ประมงจังหวัดสมุทรปราการ ได้ทำการวางตะข่ายดักปลาพร้อมกับเหวี่ยงแหช่วยกันจับปลาหมอคางดำในบ่อของโรงเรียน ซึ่งจากการเหวี่ยงแหพบว่าทุกครั้งที่นำขึ้นมาจะพบแต่ปลาหมอคางดำและปลาหมอมายัน จำนวนมาก จะมีปลาหมอเทศหรือปลาพื้นถิ่นติดมาน้อยมาก ซึ่งบ่อของทางโรงเรียนนั้นติดกับคลองนาเกลือ โดยปกติทางโรงเรียนจะนำน้ำจากคลองนาเกลือที่เป็นคลองสายหลักของเกษตรกรในพื้นที่มาใช้เลี้ยงปลา เดิมบ่อนี้เคยเลี้ยงปลากะพงขาว แต่ปัจจุบันไม่พบแล้ว เหลือเพียงปลาหมอคางดำที่อาศัยอยู่ในบ่อแห่งนี้จำนวนมาก
นาย ธัมนูญ อุ่นศิริ ผู้อำนวยการโรงเรียนสาขลาสุทธีราอุปถัมภ์ กล่าวว่า สืบเนื่องมาจากสัปดาห์ที่แล้ว ทางท่านวัชรินท์ โตขาว รองผู้อำนวยการเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสมุทรปราการ ได้เข้ามาตรวจเยี่ยมโรงเรียน แล้วพบกับฝูงของปลาหมอคางดำ จึงประสานกับประมงจังหวัดสมุทรปราการและผู้เกี่ยวข้องให้เข้ามาตรวจสอบ จึงเป็นที่มาของโครงการในวันนี้ ส่วนปลาหมอที่จับได้ในวันนี้ก็จะนำไปแปรรูป หรือ นำไปทำโครงการอาหารกลางวันให้กับนักเรียน และส่วนที่เหลือก็จะนำไปจำหน่ายให้กับผู้ที่รับซื้อไปแปรรูปและทำน้ำหมักชีวภาพ ซึ่งหน่วยงานที่จะรับซื้อทางโรงเรียนก็ได้ประสานงานไว้เรียบร้อยแล้ว
นายสมพร เกื้อสกุล ประมงจังหวัดสมุรปราการ เปิดเผยว่า สำนักงานประมงจังหวัดสมุทรปราการ ได้รับการประสานจากทางโรงเรียน ว่ามีการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำในพื้นที่บ่อของโรงเรียน ซึ่งก่อนหน้านี้เมื่อวันศุกร์ที่แล้วหน่วยงานของสังกัดกรมประมงก็ได้มาลงในพื้นที่ แล้วก็มาเจอปลาหมอคางดำอยู่ในบ่อของโรงเรียน เลยเป็นที่นัดหมายกันในวันนี้ที่จะมาร่วมทำกิจกรรมกับทางโรงเรียนแล้วก็ภาคีเครือข่ายในพื้นที่ ไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานทาง อบต. ทางเกษตรอำเภอ ทางหน่วยงานต่างๆ แล้วก็หน่วยงานของกรมประมง และได้ประสานทางเจ้าหน้าที่จากศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดสมุทรปราการ เข้ามาร่วมกิจกรรมในกิจกรรมวันนี้ กิจกรรมแรกก็คือในเรื่องของการสร้างการรับรู้ให้กับทางนักเรียน ที่อยู่ในพื้นที่ของอำเภอพระสมุทรเจดีย์ ซึ่งเราทราบอยู่ว่าในพื้นที่ตรงนี้ เป็นพื้นที่การแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำเป็นจำนวนมาก
เพราะฉะนั้นเราอยากให้มีการรับทราบข้อมูลว่าเราจะทำอย่างไรที่จะช่วยกันควบคุมกำจัดปลาหมอคาง ดำที่เราเจอกันไม่ว่าจะอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติ หรือ อยู่ในบ่อเลี้ยงของพี่น้อง ซึ่งเป็นพ่อแม่ของนักเรียนที่อยู่โรงเรียนนี้ ซึ่งตรงนี้ก็เป็นกิจกรรมสร้างการรับรู้แล้วก็เอาข้อมูลเรื่องของการกำจัดซึ่งเป็นนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ที่ให้ทางสำนักงานจังหวัดในแต่ละพื้นที่เร่งไปยังทำความเข้าใจ ให้กับทางประชาชนในพื้นที่ เพื่อป้องกันที่จะมีการแพร่ระบาดสู่แหล่งน้ำที่มีไม่มีการแพร่ระบาด
หลังจากนั้นก็ได้ให้น้องนักเรียน เรียนรู้ถึงชีววิทยาของปลาหมอคางดำซึ่งทางศูนย์วิจัยก็ได้พาเจ้าหน้าที่มาเพื่อทำการผ่าดูลำไส้ดูอารยะต่างๆของปลาหมอคางดำให้น้องนักเรียนรับทราบกันว่ามีลักษณะเป็นอย่างไร แล้วก็กิจกรรมหนึ่งที่เรามาทำกันในวันนี้ ก็ในเรื่องของการที่จะรวบรวมล่าปลาหมอคางดำในบ่อเลี้ยงของทางโรงเรียน ซึ่งตรงนี้ก็เป็นกิจกรรมร่วมกับทางชาวบ้านทางพี่น้องในพื้นที่ ทางหน่วยงานบูรณาการต่างๆแล้วก็น้องนักเรียนก็ได้ทำกิจกรรมกัน ที่จะเอาปลาหมอคางดำที่อยู่ในบ่อของโรงเรียนขึ้นมา ตรงนี้ก็เป็นการทำให้มีการควบคุมกำจัดส่วนหนึ่ง ที่ดำเนินการในวันนี้ก็เป็นการทำให้ปลาหมอคางดำที่อยู่ในบ่อได้ลดจำนวนลง
ในวันนี้ใช้เครื่องมือประเภทข่ายดักปลาและหว่านแหก็พบส่วนใหญ่ที่เจออยู่ในบ่อเป็นปลาหมอคางดำวันนี้คาดว่าเราจะได้หมอคางดำมาส่วนหนึ่ง ซึ่งเมื่อได้ขึ้นมาราจะไปใช้ประโยชน์ก็คือจะนำเอาไปทำเป็นน้ำหมักชีวภาพเพื่อไปใช้ประโยชน์ต่อไป เดิมทีบ่อของโรงเรียนก็เป็นบ่อที่ทำเกี่ยวกับกิจกรรมของนักเรียนอยู่แล้ว แล้วก็มีการเลี้ยงสัตว์น้ำที่ทราบมาก่อนหน้านี้ก็เลี้ยงปลากะพงขาวอยู่ด้วย แต่ตอนนี้ก็ได้หยุดพักไปแล้ว เมื่อมีน้ำทะเล ท่วมถึงแล้วก็มีการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ ทำให้น้ำปลาหมอคางดำที่มาจากแหล่งน้ำธรรมชาติเข้ามา ซึ่งพื้นที่นี้มีการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำอยู่ด้วยทำให้ปลาเข้ามาอยู่ในบ่อ ซึ่งตรงนี้ก็เป็นข้อมูลเบื้องต้นที่ทางอาจารย์ได้แจ้งไปทางเราเพื่อมาตรวจสอบส่วนปลาที่จับได้ในวันนี้ส่วนมากมีแต่ปลาหมอคางดำแล้วก็บางส่วนจะมีปลาหมอเทศอยู่บ้างเล็กน้อย
ส่วนที่บอกว่าไข่ปลาหมอคางดำตากแดดไว้สองเดือนยังขยายพันธ์ได้นั้น ตรงนี้ก็ที่จริงเป็นข่าวออกมาช่วงหนึ่งแล้ว ซึ่งลักษณะก็คือปลาตัวผู้จะอมไข่ไว้แล้วก็รอจนไข่จะเป็นตัว ซึ่งไข่ของปลาหมอคางดำที่อยู่ในปากเค้าจะต้องมีอุณหภูมิที่เหมาะสมแล้วก็จะต้องมีออกซิเจนในตัวอยู่ด้วย จึงจะทำให้ไข่ฟักออกมาได้ แต่ถ้าไข่ที่อยู่ในปากออกมาสู่ธรรมชาติข้างนอก โดนความร้อนอะไรต่างๆ ก็จะฝ่อ จะอยู่ได้ไม่เกินชั่วโมง ตามที่บอกว่าจะอยู่ได้ถึงสองเดือนเป็นไปไม่ได้ ตามที่ทราบข้อมูลทางวิชาการของกรมประมงได้ค้นหาข้อมูลว่ายังไม่มีหลักฐานทางการวิจัยว่าทางการทดลองต่างๆที่พบว่าเป็นแบบนั้น
****************************
สุรศักดิ์ คงสินธ์ / ธนวัต นาคขำ จ.สมุทรปราการ